DİCLE ÜNİVERSİTESİ
EDEBİYAT FAKÜLTESİ
ÇAĞDAŞ TÜRK LEHÇELERİ VE EDEBİYATLARI BÖLÜMÜ
DERS İÇERİKLERİ
I. YARIYIL
ÇTL1103 Türk Dili Tarihi-I
Türk dilinin tarihi dönemleri, bu dönemlerin başlıca eserlerinin (Göktürk Yazıtları, Uygur Metinleri, Divanü Lügat-it Türk, Kutadgu Bilig, Kısasu’l Enbiyâ, Codex Cumanicus, Kitab-ı Dede Korkut vb.) tanıtılması, tarihî şivelerin başlıca dil özellikleri ve bu alanda yapılan çalışmalar hakkında bilgi verilir.
ÇTL1105 Türk Dilbilimine Giriş
Dilbilim hakkında genel bilgiler verilir. Alt başlıkları; Dilbilimin tanımı, görevi, karşılaştırmalı ve tarihsel gramer, dillerin sınıflandırılması, dilyetisi, dil ve söz, dil göstergesi, dil göstergesinin özellikleri, nedensizlik, dil ve bildirişim, dilin işlevleri, işlevselcilik, eşzamanlı ve artzamanlı dilbilim, üretici-dönüşümsel dilbilim gibi konular ele alınır.
ÇTL 1115 Türkmen Türkçesi-I (Sesbilgisi)
Türkmenler ve Türkmenistan hakkında genel bilgi, bugün Türkmenlerin yerleştikleri bölgeler, Türkmenistan’da kullanılan Kril ve Latin Alfabelerinin tanıtılması. Türkmen Türkçesinin sesbilgisi açısından incelenmesi. Sesbilgisi konusu şu alt başlıklardan oluşmaktadır: 1. Ünlüler; uzun ünlüler, ünlülerin özelliklerine göre sınıflandırılması, ünlü uyumu, kalınlık-incelik uyumu, düzlük-yuvarlaklık uyumu, ünlü değişmeleri, ünlü türemesi, ünlü düşmesi; 2. Ünsüzler; ünsüzlerin sınıflandırılması, ünsüz değişmeleri, yer değiştirme, ünsüz ikizleşmesi, hece düşmesi.
ÇTL 1117 Azerbaycan Türkçesi-I ( Sesbilgisi)
Azerbaycan Türkleri hakkındaki genel bilgilerin verilmesi, Kuzey Azerbaycan Türklerinin kullandıkları Kril ve Güney Azerbaycan Türklerinin kullandıkları Arap harfli alfabenin öğretilmesi, konuyla ilgili genel bibliyografyanın verilmesi. Azerbaycan Türkçesinin sesbilgisi açısından incelenmesi. Sesbilgisi konusu şu alt başlıklardan oluşmaktadır: 1. Ünlüler; uzun ünlüler, ünlülerin özelliklerine göre sınıflandırılması, ünlü uyumu,
kalınlık-incelik uyumu, düzlük-yuvarlaklık uyumu, ünlü değişmeleri, ünlü türemesi, ünlü düşmesi; 2. Ünsüzler; ünsüzlerin sınıflandırılması, ünsüz değişmeleri, yer değiştirme, ünsüz ikizleşmesi, hece düşmesi.
ÇTL 1119 Türkiye Türkçesi-I (Sesbilgisi)
Dilin tanımı, genel olarak dilin özellikleri, dünya dillerinin sınıflandırılması, yapı ve kaynak bakımından dillerin ayrımı, Ural-Altay dil grubunun özellikleri, Altay Dilleri Teorisi. Dil; kültür, düşünce, ulus bağlantıları. Sesbilimin tanımı, çalışma alanları ve kolları. Dil seslerinin ayrıntılı bir
biçimde tasnifi. Türkçedeki seslerin özellikleri, ses kuralları. Türkçenin hece yapısı, hece kuralları, Türkçede vurgu, ton, ezgi ve bunların ayırdedilmesi.
Türkiye Türkçesinin sesbilgisi açısından incelenmesi. Sesbilgisi konusu şu alt başlıklardan oluşmaktadır: 1. Ünlüler; ünlülerin özelliklerine göre sınıflandırılması, ünlü uyumu, kalınlık-incelik uyumu, düzlük-yuvarlaklık uyumu, ünlü değişmeleri, ünlü türemesi, ünlü düşmesi; 2. Ünsüzler;
ünsüzlerin sınıflandırılması, ünsüz değişmeleri, yer değiştirme, ünsüz ikizleşmesi, hece düşmesi.
ÇTL 1121 Osmanlı Türkçesi I
Bölüm başlıkları; alfabe, eklerin yazılışı, transkripsiyon alfabesi, rakamlar, ünlülerin yazılışı ile ilgili kurallar, Türkçe kelimelerde ek ve köklerin yazılışı, Arapça unsurlar. Türkçedeki eklerin yazılışının öğretilmesinin ardından, Arapçadaki söyleyiş değişiklikleri, Arapça kelime imlâsı ve
Arapça kelime çeşitleri üzerinde durulur. Bunların yanı sıra metin okuma-yazma çalışmaları yapılır, ayrıca Mustafa Kemal Atatürk, Yahya Kemal Beyatlı, Mehmet Akif Ersoy, Tevfik Fikret, Ali Nihat Tarlan, Ahmet Caferoğlu gibi yazar, devlet adamı, şairlerin el yazılarından örnekler gösterilir.
II. YARIYIL
ÇTL1104 Türk Dili Tarihi - II
Çağatay-Kıpçak Türkçeleri ile bu dönemlerin başlıca eserleri (Codex Cumanicus, Ali Şir Nevai’nin eserleri, Memluk Sözlükleri) hakkında genel bilgi verilir. Dönemin başlıca dil özellikleri incelenir. Eski Anadolu Türkçesinin doğuşu, gelişmesi, dil özellikleri ve başlıca eserleri hakkında bilgi verilerek, alanda yapılan çalışmalar incelenir.
ÇTL 1106 Türk Dil Bilimi
Dilin tanımı, sosyal boyutu, dillerin tasnifinde ölçüt olarak kabul edilen ölçütler incelenir. Lehçe, şive, ağız kavramları açıklanır. Türk dilinin yapı ve kelime hazinesi bakımından diğer dillerle karşılaştırması yapılır. Gramer terimleri ve gramerin bölümleri incelenir.
ÇTL 1118 Türkmen Türkçesi –II (Şekilbilgisi)
Türkmen Türkçesinde sözcük türetimi ve çekimiyle ilgili özellikler, eklerin işlevleri isim ve fiil türeten ekler. Şekilbilgisi konusu şu alt başlıklardan oluşmaktadır: I. İsim; İsim çekimi, çokluk ekleri, iyelik ekleri, hâl ekleri, hâl eklerinin işlevleri, isim yapım ekleri; isimden isim ve fiilden isim yapan yapım ekleri. 2. Sıfat; Sıfat dereceleri, sıfatlarda karşılaştırma, sıfat
çeşitleri, 3. Zamirler; zamir çeşitleri, 4. Zarflar, 5. Fiil; fiil yapım ekleri; fiilden fiil ve isimden fiil yapan ekler, sıfat-fiil ekleri, zarf-fiil ekleri, fiil çekimi, şahıs ekleri, zamanlar.
ÇTL 1120 Azerbaycan Türkçesi-II (Şekilbilgisi)
Azerbaycan Türkçesinde sözcük türetimi ve çekimiyle ilgili özellikler, eklerin işlevleri isim ve fiil türeten ekler. Şekilbilgisi konusu şu alt başlıklardan oluşmaktadır: I. İsim; İsim çekimi, çokluk ekleri, iyelik ekleri, hâl ekleri, hâl eklerinin işlevleri, isim yapım ekleri; isimden isim ve fiilden isim yapan yapım ekleri. 2. Sıfat; Sıfat dereceleri, sıfatlarda karşılaştırma, sıfat
çeşitleri, 3. Zamirler; zamir çeşitleri, 4. Zarflar, 5. Fiil; fiil yapım ekleri; fiilden fiil ve isimden fiil yapan ekler, sıfat-fiil ekleri, zarf-fiil ekleri, fiil çekimi, şahıs ekleri, zamanlar.
ÇTL 1122 Türkiye Türkçesi- II (Şekilbilgisi)
Türkiye Türkçesinde, sözcük türetimi ve çekimiyle ilgili özellikler, eklerin işlevleri isim ve fiil türeten ekler. Şekilbilgisi konusu şu alt başlıklardan oluşmaktadır: I. İsim; İsim çekimi, çokluk ekleri, iyelik ekleri, hâl ekleri, hâl eklerinin işlevleri, isim yapım ekleri; isimden isim ve fiilden isim yapan yapım ekleri. 2. Sıfat; Sıfat dereceleri, sıfatlarda karşılaştırma, sıfat
çeşitleri, 3. Zamirler; zamir çeşitleri, 4. Zarflar, 5. Fiil; fiil yapım ekleri; fiilden fiil ve isimden fiil yapan ekler, sıfat-fiil ekleri, zarf-fiil ekleri, fiil çekimi, şahıs ekleri, zamanlar.
ÇTL 1124 Osmanlı Türkçesi-II
Bölüm başlıkları, Arapça unsurlar (sülâsi semâi mastarlar, ism-i fâilleri, ism-i mef'ulleri) Bunların yan ısıra metin okuma yazma çalışmaları yapılır.
III. YARIYIL
ÇTL 1213 Eski Türkçe-I
Bu dersin alt başlıkları şöyledir: Köktürkler, Orhun Abidelerinin yazılması, bulunması, çözülmesi ve Türk kültürü açısından önemi, Köktürk alfabesi, Köktürk yazı dilinin sesbilgisi ve şekilbilgisi özellikleri, orijinal metinlerin transkripsiyonu, çevirisi ve kelime tahlili.
ÇTL 1215 Türkiye Türkçesi-III (Kelime Bilgisi)
Kelime tanımı esas alınarak kelime türleri (isimler, sıfatlar, zamirler, zarflar, fiiller, edatlar) yapı, anlam ve kullanılışları bakımından incelenip, tasnif edilir. Örnek metinler üzerinde kelime türleri incelenir.
ÇTL 1217 Osmanlı Türkçesi-III
Bölüm başlıkları, Arapça unsurlar (sülâsi semâi mastarlar, ism-i fâilleri, ism-i mef'ulleri) Bunların yan ısıra metin okuma yazma çalışmaları yapılır.
ÇTL 1221 Türkmen Türkçesi-III (Kelime Bilgisi)
Bölüm başlıkları, Kelime tanımı esas alınarak kelime türleri (isimler, sıfatlar, zamirler, zarflar, fiiller, edatlar) yapı, anlam ve kullanılışları bakımından incelenip, tasnif edilir. Örnek metinler üzerinde kelime türleri incelenir.
ÇTL 1223 Azerbaycan Türkçesi-III (Kelime Bilgisi)
Bölüm başlıkları, Kelime tanımı esas alınarak kelime türleri (isimler, sıfatlar, zamirler, zarflar, fiiller, edatlar) yapı, anlam ve kullanılışları bakımından incelenip, tasnif edilir. Örnek metinler üzerinde kelime türleri incelenir.
ÇTL 1229 Gagavuz Türkçesi- I
Bu derste şu alt başlıklar bulunmaktadır: Günümüzde Moldova Cumhuriyetinde kurdukları Otonom Gagavuz Yeri başta olmak üzere, Ukrayna’nn Odessa, Zaporoje; Kazakistan’ın Turgay bolgesi, Kırgızistan’ın Bişkek ve Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te yaşamlarını sürdüren Ortodoks
Hristiyanlığa bağlı Gagavuz Türklerinin tarihi, yerleşim yerleri, Gagavuz Türkçesinin Türk dili içindeki yeri. Dersin ana teması olan Sesbilgisi kısmında ise şu alt başlıklar bulunmaktadır:
Gagavuz Türkçesinin sesbilgisi açısından incelenmesi. Sesbilgisi konusu şu alt başlıklardan oluşmaktadır: 1. Ünlüler; uzun ünlüler, ünlülerin özelliklerine göre sınıflandırılması, ünlü uyumu, kalınlık-incelik uyumu, düzlük-yuvarlaklık uyumu, ünlü değişmeleri, ünlü türemesi, ünlü düşmesi; 2.
ÇTL 1231 EDEBİYAT BİLGİ VE TEORİLERİ I
Aruzun tarihi kökeni ve edebiyatımızdaki yeri; Aruzda tefileler, hece çeşitleri ve uygulamaları
Aruzda Vasl, İmale ve Med ve uygulamaları; Aruzda Zihaf, Kasr ve Sekt-i Melih ve uygulamaları; Aruz Kalıpları: Hezec Bahri ve Recez Bahri uygulamaları; Aruz Kalıpları: Remel Bahri ve Muzari Bahri uygulamaları; Aruz Kalıpları: Müctes Bahri ve Seri Bahri uygulamaları; Aruz Kalıpları: Cedid Bahri ve Mütekarib Bahri uygulamaları; Aruz Kalıpları: Münserih Bahri ve Kamil Bahri uygulamaları; Rubai Kalıpları; Diğer kalıpların uygulamaları
Klâsik Türk Şiirinde kâfiye uygulamaları; Yeni Türk Şiirinde vezin ve kâfiye uygulamaları; Türk Halk Şiirinde vezin ve kâfiye uygulamaları; Tarih düşürme sanatı ve uygulamaları
IV. YARIYIL
ÇTL 1214 Eski Türkçe-II
Köktürk döneminden, Uygur dönemine geçiş. Manihaizm ve Budizm hakkında genel bilgi, Uygur edebiyatı, gramer yapıları açısından Köktürk ve Uygur dönemleri arasındaki farklar, metin transkripsiyonu, çeviri ve kelime tahlili yapılır.
ÇTL 1216 Türkiye Türkçesi-IV (Cümle Bilgisi)
Kelime grubunun tanımı, başlıca kelime grupları ve kullanılışları, cümlenin tanımı, anlam, yapı, öğelerinin dizilişi ve yüklemi bakımından cümle türleri ile cümlenin öğeleri incelenir. Cümle tahlili çalışmaları yapılır.
ÇTL 1218 Osmanlı Türkçesi-IV
Osmanlıcanın ortaya çıkışı ve gelişimi, grameri konusunda bilgiler, Osmanlıca yazılmış eserleri okuma, anlama ve yazma yeteneğini geliştirmeye yönelik uygulamalar gerçekleştirilir. Farsça izafet; Farsça isim ve sıfat yapımı; Farsça bileşik sözcükler; Farsça isim çekimi; Farsça fiiller
hakkında bilgiler verilir.
ÇTL 1224 Türk Halk Edebiyatı
Âşık kavramı ve Âşık edebiyatı, Âşık tarzı halk şiirimizdeki türleri ve bu türün önde gelen temsilcileri; Şamanizm ve ozan geleneği; Bade içme geleneği;Âşıkların yetiştiği çevreler; Âşık karşılaşmaları; Âşık tarzında ezgi, makam ve hava; 16. Yüzyıl âşık edebiyatı (Karacaoğlan Pir Sultan
Abdal); 17. Yüzyıl Âşık edebiyatı (Âşık Ömer, Gevheri); 18. Yüzyıl Âşık edebiyatı (Levni); 19. Yüzyıl Âşık edebiyatı (Erzurumlu Emrah); 19. Yüzyıl Âşık edebiyatı (Çıldırlı Âşık Şenlik); 20. Yüzyıl Âşık edebiyatı (Âşık Veysel); 20. Yüzyıl Âşık edebiyatı (Murat Çobanoğlu) hakkında bilgiler verilir;
ÇTL 1208Türkmen Türkçesi- IV (Konuşma-Çeviri)
Sözlü anlatım çalışmaları; cümleler kurma, günlük konuşmalar (tanışma, hal-hatır sorma, adres sorma; otelde, lokantada, durakta, alışverişte, garda vb. yerlerdeki konuşmalar), kendini tanıtma, hatıra anlatma, kısa hikâyeler anlatma, okunan metinlerden anlaşılanların anlatılması, çeşitli
konulardaki düşüncelerin anlatılması. Metin Aktarma Metotları; metin aktarmada karşılaşılan güçlüklerin önlenmesi, Türkmen Türkçesinden Türkiye Türkçesine sade ve kolay anlatım yolları, çok kullanılan ifade ve deyimler, basit metinlerin aktarılması.
ÇTL 1210 Azeri Türkçesi-IV (Konuşma-Çeviri)
Sözlü anlatım çalışmaları; cümleler kurma, günlük konuşmalar (tanışma, hal-hatır sorma, adres sorma; otelde, lokantada, durakta, alışverişte, garda vb. yerlerdeki konuşmalar), kendini tanıtma, hatıra anlatma, kısa hikâyeler anlatma, okunan metinlerden anlaşılanların anlatılması, çeşitli
konulardaki düşüncelerin anlatılması. Metin Aktarma Metotları; metin aktarmada karşılaşılan güçlüklerin önlenmesi, Türkmen
Türkçesinden Türkiye Türkçesine sade ve kolay anlatım yolları, çok kullanılan ifade ve deyimler, basit metinlerin aktarılması.
ÇTL 1226 Gagavuz Türkçesi –II
Gagavuz Türkçesinde sözcük türetimi ve çekimiyle ilgili özellikler, eklerin işlevleri isim ve fiil türeten ekler. Şekilbilgisi konusu şu alt başlıklardan oluşmaktadır: I. İsim; İsim çekimi, çokluk ekleri, iyelik ekleri, hâl ekleri, hâl eklerinin işlevleri, isim yapım ekleri; isimden isim ve fiilden isim yapan yapım ekleri. 2. Sıfat; Sıfat dereceleri, sıfatlarda karşılaştırma, sıfat
çeşitleri, 3. Zamirler; zamir çeşitleri, 4. Zarflar, 5. Fiil; fiil yapım ekleri; fiilden fiil ve isimden fiil yapan ekler, sıfat-fiil ekleri, zarf-fiil ekleri, fiil çekimi, şahıs ekleri, zamanlar.
V. YARIYIL
ÇTL 1303 Kırgız Türkçesi-I (ses bilgisi)
Kırgızlar ve Kırgızistan hakkında genel bilgiler, Kırgızistan’da kullanılan Kiril Alfabesinin tanıtılması. Kırgız Türkçesinin sesbilgisi incelenir. Sesbilgisi konusu şu alt başlıklardan oluşmaktadır: 1. Ünlüler; uzun ünlüler, ünlülerin özelliklerine göre sınıflandırılması, ünlü uyumu, kalınlık-incelik
uyumu, düzlük-yuvarlaklık uyumu, ünlü değişmeleri, ünlü türemesi, ünlü düşmesi; 2. Ünsüzler; ünsüzlerin sınıflandırılması, ünsüz değişmeleri, yer değiştirme, ünsüz ikizleşmesi, hece düşmesi.
ÇTL 1305 Orta Türkçe-I
Devrin eserleri ve üzerlerinde yapılan çalışmalar. Devrin eserlerinden Divanü Lügat-it Türk tanıtma, Kutadgu Bilig ve Atabetü'l-Hakayık'ı orijinal metinlerinden okuma, Türkiye Türkçesine aktarma, ses ve şekil bilgisi bakımından inceleme çalışmaları; dönemin karakteristik gramer özelliklerinin
incelenmesi.
ÇTL 1309 Çağdaş Azerbaycan Edebiyatı
I. Başlangıçtan XVIII. yüzyılın sonuna kadar Azerbaycan Edebiyatı. a. Başlangıçtan XIV. yüz yılın sonuna kadar Azerbaycan Edebiyatı. b. XV. ve XVI yüz yıllarda Azerbaycan Edebiyatı. c. XVII. ve XVIII. yüz yıllarda Azerbaycan Edebiyatı. d. Modern Azerbaycan Edebiyatına geçiş devresi. II. XIX ve XX. yüzyıllarda Azerbaycan Edebiyatı. a. XIX yüzyıl Azerbaycan Edebiyatına Genel bir bakış. b. Azerbaycan’da yenileşme hareketleri. c. XIX. yüzyılda Azerbaycan’da edebiyat. f. Azerbaycan’da Tiyatronun doğuşu ve gelişmesi. g. XX. yüzyılda Azerbaycan Edebiyatı. h. Sovyet
Devri Azerbaycan Edebiyatı. ı. XX. yüzyılda Güney Azerbaycan’da edebiyat. i. Azerbaycan’da basın faaliyetleri.
ÇTL 1319 Özbek Türkçesi-I
Özbekler ve Özbekistan hakkında genel bilgi, Özbekistan’da kullanılan Kril ve Latin alfabeleri. Özbek Türkçesinin sesbilgisi açısından incelenmesi. Sesbilgisi konusu şu alt başlıklardan oluşmaktadır: 1. Ünlüler; uzun ünlüler, ünlülerin özelliklerine göre sınıflandırılması, ünlü uyumu, kalınlık-incelik
uyumu, düzlük-yuvarlaklık uyumu, ünlü değişmeleri, ünlü türemesi, ünlü düşmesi; 2. Ünsüzler; ünsüzlerin sınıflandırılması, ünsüz değişmeleri, yer değiştirme, ünsüz ikizleşmesi, hece düşmesi
ÇTL 1321 Türk Uygarlık Tarihi
Uygarlık-kültür ilişkisi, yaşayış, inançlar, töre, gelenekler, sanat (mimarî, edebiyat, müzik, resim) bakımından tarihî Türk kültürü ve medeniyetinin incelenmesi, bu kültür unsurlarının günümüze yansımaları değerlendirilir.
ÇTL 1317 Rusça-I
Rusça ile ilgili genel bilgilerin verilmesi. Rus Kiril alfabesinin öğretilmesi. Şahıs zamirleri, fiiller, fiil çekimi, metin okumaları, alıştırmalar. Kelimelerin cinsleri, erkek cins, dişi cins, nötr cins, çoğul adların yapılışı. Ad durum ekleri. Günlük konuşma, tanışma diyalogları.
VI. YARIYIL
ÇTL 1304 Kırgız Türkçesi-II
Kırgız Türkçesinde, sözcük türetimi ve çekimiyle ilgili özellikler, eklerin işlevleri isim ve fiil türeten ekler. Şekilbilgisi konusu şu alt başlıklardan oluşmaktadır: I. İsim; İsim çekimi, çokluk ekleri, iyelik ekleri, hâl ekleri, hâl eklerinin işlevleri, isim yapım ekleri; isimden isim ve fiilden isim yapan yapım ekleri. 2. Sıfat; Sıfat dereceleri, sıfatlarda karşılaştırma, sıfat
çeşitleri, 3. Zamirler; zamir çeşitleri, 4. Zarflar, 5. Fiil; fiil yapım ekleri; fiilden fiil ve isimden fiil yapan ekler, sıfat-fiil ekleri, zarf-fiil ekleri, fiil çekimi, şahıs ekleri, zamanlar.
ÇTL 1306 Orta Türkçe-II
Harezm dönemi hakkında tarihî bilgiler. Devrin eserleri ve üzerlerinde yapılan çalışmalar. Devrin eserlerinden Nehcü'l-Feradis ve Kısasü'l-Enbiya'nın tıpkıbasımlarından seçilmiş orijinal yazılı metinler üzerinde okuma, Türkiye Türkçesine aktarma, ses ve şekil bilgisi bakımından inceleme
çalışmaları; dönemin karakteristik gramer özelliklerinin incelenmesi.
ÇTL 1308 Eski Anadolu Türkçesi
Bu derste 14 ve 15. yüzyıllar arasında Anadolu’da meydana getirilmiş eserlerin dilbilimsel ve edebî yönleri üzerinde durulur. Dönemin sosyal, kültürel ve edebî yaşamı üzerinde durulur. Bu dönemin önemli eserlerinden Kitab-ı Dede Korkut, Risaletu’n-Nushiyye, Yunus Emre Divanı, Mes’ud
bin Ahmed’in Süheyl ü Nevbahar’I ile Şeyhi, Ahmedî ve Ahmet Paşa’nın eserleri orijinal metinlerinden okutulur ayrıca sesbilgisi, şekil bilgisi ve cümle bilgisi bakımından incelenip devrin dil yapısı ortaya konulur. Eski Anadolu Türkçesinin, Osmanlı ve günümüz Türkçelerine etkileri üzerinde
durulur.
ÇTL 1320 Özbek Türkçesi-II (Şekilbilgisi)
Özbek Türkçesindeki Farsça unsurlar. Şekilbilgisi konusu şu alt başlıklardan oluşmaktadır: I. İsim; İsim çekimi, çokluk ekleri, iyelik ekleri, hâl ekleri, hâl eklerinin işlevleri, isim yapım ekleri; isimden isim ve fiilden isim yapan yapım ekleri. 2. Sıfat; Sıfat dereceleri, sıfatlarda karşılaştırma, sıfat
çeşitleri, 3. Zamirler; zamir çeşitleri, 4. Zarflar, 5. Fiil; fiil yapım ekleri; fiilden fiil ve isimden fiil yapan ekler, sıfat-fiil ekleri, zarf-fiil ekleri, fiil çekimi, şahıs ekleri, zamanlar.
ÇTL 1316 Yaşayan Türk Halkları
Türk Cumhuriyetleri ve Türk topluluklarının nüfus, coğrafya, sosyal yapı bakımından tanıtılır. Bu toplulukların dil, edebiyat, sanat, inanç ve kültürleri, Türk topluluklarının bugünkü ekonomik ve siyasî durumları hakkında genel bilgi verilir.
ÇTL 1318 Rusça-II
Metin okumaları ve çevirmeleri; alıştırmalar. Fiillerin bitmişlik ve bitmemişlik durumları, Kipler. Sıfatlar, sıfat çekimleri ve türleri, günlük konuşmaya yönelik uygulamalar.
ÇTL 1322 Yeni Türk Edebiyatı II
Tanzimat Fermanı, Sosyal zaman, Tanzimat 1. Dönem şahıs ve romancıları ve
edebiyatımızdaki ilk yenilikleri hakkında bilgi verilir. Tanzmat Fermanı, Sosyal ve kültürel zaman; Tanzimat edebiyatı arka plan kültürü; Şinasi, Münacat ve Kasideleri; İlk yeni fikir açılımları; Şinasi, Şair Evlenmesi İlk Modern Türk Tiyatrosunun tahlili; Namık Kemal, edebi kişiliği, dil hakkındaki düşünceleri; Hürriyet Kasidesi, Gazelleri, Vaveyla; İntibah Romanının Tahlili ve önemi; Ziya Paşa, Edebi kişiliği ve tenkit tarihimizdeki yeri; Terci-i Bend ve Terkib-i Bend’lerin incelenmesi ve tahlilleri; Gazelleri ve Zafername; Ahmet Mithat Efendi ve Edebi Kişiliği; Kıssadan hisse niteliğindeki hikayeleri ve değerlendirilmesi; Felatun Bey ve Rakım Efendi adlı romanı ve tahlili; Tanzimat Dönemi Roman ve Hikayelerindeki Ortak Yapı; Şiirin değişmesi ve yeni devinimlerdeki özellikleri hakkında bilgiler verilir.
ÇTL 1324 Eski Türk Edebiyatı
Başlangıçtan 14. yüzyıla kadar Türk edebiyatı hakkında bilgi, dönem şairlerinin eserlerinden örnek metinleri tahlil edilir. Sözlü Edebiyatı ve eserleri (Destan Devri; İlk Türk Destanları, Saka Destanları, Hun Destanları); Yazılı Edebiyat türü ve eserleri (Orhun Abideleri; Uygur Metinleri, İslâmi Türk Edebiyatı Dönemi: Kutadgu Bilig, Atabetü’l-hakayık, Divanü Lugati’t-Türk, Mukaddimetü’l-Edeb, Şecer-i Ensab, Tasavvufi Türk Edebiyatı ve Ahmed Yesevi, Hakim Süleyman Ata ve eserleri; 13. yüzyılda Anadolu’da yazılmış edebi eserler: Ahmed Fakih, Şeyyad Hamza ve
eserleri; Mevlana, hayatı, sanatı, eserleri ve edebiyatımıza etkileri; Sultan Veled, Hoca Dehhani ve eserleri;Yunus Emre, hayatı sanatı, fikirleri ve eserleri hakkında bilgiler verilir.
VII. YARIYIL
ÇTL 1409 Karşılaştırmalı Türk Dil Bilgisi
Tarihî ve yaşayan Türk lehçelerinin sesbilgisi özelliklerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Seslik özelliklerle birlikte coğrafi konumları da dikkate alınarak, Türk dilinin tarihî gelişme süreci ve lehçelerin tasnifi incelenir.
ÇTL 1411 Kırgız Türkçesi-III
Kelime tanımı esas alınarak kelime türleri (isimler, sıfatlar, zamirler, zarflar, fiiller, edatlar) yapı, anlam ve kullanılışları bakımından incelenip, tasnif edilir. Örnek metinler üzerinde kelime türleri incelenir.
ÇTL 1413 Kazak Türkçesi-I
Kazak Türkleri ve Kazak Türkçesi, Kazakistan’da kullanılan Kril harfli Kazak Türkçesi alfabesi. Kazak Türkçesinin sesbilgisi açısından incelenir. Sesbilgisi konusu şu alt başlıklardan oluşmaktadır: 1. Ünlüler; uzun ünlüler, ünlülerin özelliklerine göre sınıflandırılması, ünlü uyumu, kalınlık-incelik uyumu, düzlük-yuvarlaklık uyumu, ünlü değişmeleri, ünlü türemesi, ünlü düşmesi; 2. Ünsüzler; ünsüzlerin sınıflandırılması, ünsüz değişmeleri, yer değiştirme, ünsüz ikizleşmesi, hece düşmesi.
ÇTL 1419 Çağdaş Özbek Edebiyatı
Türk dünyasının l9. Yüzyıl sonuna kadar müşterek siyasi ve edebi panoraması, Ali Şir Nevâi, Babür, Babarahim Meşreb, Hocanazar Hüveyda, Agehi, Nadire. 20. yüzyılda Türkistan’da meydana gelen siyasi ve sosyal dalgalanmalar, Cedid hareketi, Cedid edebiyati, Sosyalist edebiyat ve sonrası, Mahmudhoca Behbudi, Musa Taşmuhammedoğlu Aybek, Abdullah Aripov, Adil Yakubov, Muhammed Salih…
ÇTL 1423 Rusça-III
Rusça metin okuma ve çevirme; alıştırmalar. Fiil türleri, İsim çokluk ekleri, aitlik sıfatları, hafta günleri, soru zamirleri ve soru sıfatları; Gelecek zaman kipi; Datif durum ile kişi zamirleri, Datif durum ile sıfat ve aitlik zamirleri; нравиться - покривиться fiilleriyle Datif durum ekinin kullanımı;
Datif durum ile yaş bildirme; Edilgen cümlelerde Datif durum eki, ön eklerle Datif durumun kullanımı; Tamlayan durumu ile isimlerin kullanımı; нет, не было, не будет gibi olumsuzluk bildiren kelimelerden sonra Tamlayan durumunun kullanımı; Tamlayan durumu ile sıfat ve zamirlerin tekil
şekillerinin kullanımı; два, три ve четыре sayılarıyla Tamlayan durumunun kullanımı; Tamlayan durumu ile isimlerin çoğul şekillerinin kullanımı; много, мило, сколько, несколько, немнoго ile Tamlayan durumunun kullanımı; пять, шесть, семь, vs rakamları Tamlayan durumu ile sıfat ve
zamirlerin çoğul şekillerinin kullanımı; Sahiplik bildirme ve Tamlayan durumu; Adnominal Tamlayan durumu; Karşılaştırma derecesiyle kullanılan tamlayan durumu; Tarih bildirme ve Tamlayan durumu
hakkında bilgiler verilir, kullanıma yönelik sözlü ve yazılı uygulamalara ve alıştırmalar yapılır.
ÇTL 1427 Özbek Türkçesi III (konuşma-çeviri)
Yazılı anlatım çalışmaları: Çeşitli konularda cümle ve paragraflar yazma, biyografi yazma, hatıra yazma, önemli bir olayı veya şahsiyeti tanıtma, atasözlerini açıklayan kısa yazılar yazma, okunan metinlerin (hikâye, roman, fikir yazısı) tanıtılması, çeşitli konulardaki düşüncelerin yazılı
olarak anlatımı, dilekçe yazma, mektup yazma. Özbek Türkçesiyle günlük konuşma ve tartışmalar. Pratik çalışmaların yapılması.
ÇTL 1429 Yeni Türk Edebiyatı I
Tanzimat Dönemi ve edebiyata ilk yansımaları
VIII. YARIYIL
ÇTL 1410 Karşılaştırmalı Türk Dil Bilgisi-II
Tarihî ve yaşayan lehçelerimizde kullanılan yapım ve çekim eklerinin şekilleri, fonksiyonları art zamanlı ve eş zamanlı olarak incelenir, karşılaştırılır. Türkiye Türkçesinde kullanılan eklerin eski ve yeni şekilleri örneklerle açıklanır.
ÇTL 1412 Çağdaş Kırgız Edebiyatı
Kırgızistan ve Kırgızlar hakkında genel bilgiler. Kırgız Türk Edebiyatının edebî mirasını teşkil eden Eski Türk Edebiyatına giriş. Kırgız Türk Edebiyatına giriş. Kırgız Türk Edebiyatının ilk döneminin (l920’li yıllar), l930’lu yıllardaki edebiyatın, savaş yıllarındaki edebiyatın ve savaştan sonraki edebiyatın şiir, nesir ve tiyatro türü bakımından değerlendirilmesi.
l960-l970’li yıllardaki Kırgız Türk Edebiyatının genel bir değerlendirilmesi. Kırgız Türk Edebiyatını ilk dönemlerde, savaş yıllarında, savaş sonrasında ve yeni dönemde temsil eden önemli şair ve yazarların hayatının, edebî şahsiyetinin ve eserlerinin tanıtılması. Bu şahsiyetlere ait edebî türlerden örnekler okunması.
ÇTL 1414 Kazak Türkçesi-II
Kazak Türkçesinde sözcük türetimi ve çekimiyle ilgili özellikler, eklerin işlevleri isim ve fiil türeten ekler. Şekilbilgisi konusu şu alt başlıklardan oluşmaktadır: I. İsim; İsim çekimi, çokluk ekleri, iyelik ekleri, hâl ekleri, hâl eklerinin işlevleri, isim yapım ekleri; isimden isim ve fiilden isim yapan yapım ekleri. 2. Sıfat; Sıfat dereceleri, sıfatlarda karşılaştırma, sıfat
çeşitleri, 3. Zamirler; zamir çeşitleri, 4. Zarflar, 5. Fiil; fiil yapım ekleri; fiilden fiil ve isimden fiil yapan ekler, sıfat-fiil ekleri, zarf-fiil ekleri, fiil çekimi, şahıs ekleri, zamanlar.
ÇTL 1418 Çağdaş Kazak Edebiyatı
Kazak edebiyatının ortaya çıkışı ve devreleri, Kazak lehçesinin yazı dili haline gelmesi, İbray Altınsarın, Abay Kunanbayoğlu, Meşhür Jüsip Köpeyoğlu, Şekerim Kudayberdioğlu, 20.yüzyıl başındaki Kazak edebiyatı ve başlıca temsilcileri: Ahmet Baytursınoğlu, Mirjagıp Duvlatoğlu, Muhametjan Seralin, Spandiyar Köbeyoğlu. 20. yüzyıl başındaki Kazak edebiyatı ve başlıca temsilcilerine devam: Sultanmahmut Toraygıroğlu, Jisipbek Aymavıtoğlu, Magjan Jumabayoğlu, Sabit Dönentayoğlu, Beyimbet Meylin; Sovyet Devri Kazak edebiyatı ve başlıca temsilcileri: Muhtar Avezoğlu, Sabit Mukanoğlu, Saken Seyfullin, İlyas Jansügiroğlu, Gabid Müsirepoğlu ve Gali Ormanoğlu.
ÇTL 1426 Çağdaş Türk Edebiyatı
l939’dan l980’e kadar oluşan edebi grupların genel bir değerlendirilmeleri; Nazım ve nesir açısından uygulanacak inceleme plânlarının belirlenmesi; aşağıda oluşturulan listeye göre metin seçimi yapılarak metin inceleme uygulamalarının gerçekleştirilmesi: Şiir: İbrahim Şinasi Efendi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Tevfik Fikret, Cenap Şehabettin, Mehmet Emin Yurdakul, Ziya Gökalp, Ahmet Haşim, Mehmet Akif Ersoy, Yahya Kemal Beyatlı,
Faruk Nafız Çamlıbel, Cahit Sıtkı, Ahmet Hamdi Tanpınar, Cemal Süreyya, Nazım Hikmet, Necip Fazıl Kısakürek.
Nesir: Şinasi, Namık Kemal, S.Sezai, Halit Ziya Uşaklıgil, Ömer Seyfettin, Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Reşat Nuri Güntekin, Peyami Safa, Suut Kemal Yetkin, Cemil Meriç.
ÇTL 1424 Rusça-IV
Tamlayan durumunun ön eklerle kullanımı; Araç durumu ile isimlerin kullanımı; Birliktelik ifade eden Araç durumu, Araç durumu ile sıfat ve zamirlerin çoğul şekillerinin kullanımı ; Araç durumu ile kişi zamirleri; Araç durumu ile isim, sıfat ve aitlik zamirlerin çoğul şekillerinin kullanımı;
Araç durumu şeklindeki isimlerim yüklem olarak kullanımı; занимaться, интересоваться vs. fiillerinden sonra Araç durumu şeklindeki isimler; Araç durumu şeklindeki yer bildiren isimler; Edilgen cümlelerde Araç durumu; Asıl anlamında kullanılan Araç durumu; Diğer anlamlarda kullanılan Araç durumu Hareket bildiren fiiller. Ön takısız hareket fiilleri ve пойти ve поехать fiilleri; идти fiili ve şimdiki zaman время. ходить fiili ve geçmiş zaman; пойти fiili ve gelecek zaman; ехать fiili ve şimdiki zaman, ездить fiili ve geçmiş zaman; hakkında bilgiler verilir, kullanımına yönelik sözlü ve
yazılı alıştırmalar yapılır.
ÇTL 1428 Kırgız Türkçesi IV (konuşma çeviri)
Yazılı anlatım çalışmaları: Çeşitli konularda cümle ve paragraflar yazma, biyografi yazma, hatıra yazma, önemli bir olayı veya şahsiyeti tanıtma, atasözlerini açıklayan kısa yazılar yazma, okunan metinlerin (hikâye, roman, fikir yazısı) tanıtılması, çeşitli konulardaki düşüncelerin yazılı
olarak anlatımı, dilekçe yazma, mektup yazma. Kırgız Türkçesiyle günlük konuşma ve tartışmalar. Pratik çalışmaların yapılması.